Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới (? – 2021) | Lịch Sử, Thể Thức & Giá Trị Cốt Lõi

Giải vô địch Cờ vua thế giới là giải đấu dành cho các kỳ thù trên khắp thế giới tranh tài để xác định nhà vô địch thế giới về Cờ vua.

Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới – Lịch Sử Hình Thành & Phát Triển

Giai Đoạn I – Sự Ra Đời của Thuật Ngữ “Nhà Vô Địch Cờ Vua Thế Giới” (? – 1850)

Trong suốt quá trình hình thành và phát triển của bộ môn cờ vua, đã từng có rất nhiều kỳ thủ được coi là mạnh nhất (hoặc ít nhất là nổi tiếng nhất) trên thế giới qua hàng thập kỷ, và những cầu thủ này đôi khi được coi là nhà vô địch thế giới ở thời đại của họ.

Họ bao gồm Ruy López de Segura vào khoảng năm 1560, Paolo Boi và Leonardo da Cutri vào khoảng năm 1575, Alessandro Salvio vào khoảng năm 1600, và Gioachino Greco vào khoảng năm 1623. Trong thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, các cầu thủ Pháp thống trị với Legall de Kermeur (1730–1755) , François-André Danican Philidor (1755–1795), Alexandre Deschapelles (khoảng 1800–1821) và Louis-Charles Mahé de La Bourdonnais (1821–1840) đều được coi là những kỳ thủ mạnh nhất trong thời đại của họ.

Trong nhiều thế kỷ, không có một giải đấu tranh tài chính thức nào để tìm ra người giỏi nhất, tuy nhiên, một số kỳ thủ đã thành danh qua các trận đấu không chính thức.

Năm 1934, có một trận đấu tương tự như trận tranh chức vô địch được diễn ra giữa hai kì thủ La Bourdonnais – McDonnell. La Bourdonnais đã chơi một loạt sáu trận và 85 ván đối đầu kỳ thủ người Ailen Alexander McDonnell, với La Bourdonnais giành chiến thắng phần lớn các trò chơi.

Ý tưởng về một giải đấu vô địch cờ vua xuất hiện trở lại vào năm 1940 khi một nhà báo viết trên Tạp chí Fraser: “Liệu Gaul có tiếp tục triều đại bằng cách đặt người Pháp lên ngai vàng của thế giới lần thứ tư sau sự thành công liên tiếp của Philidor, Deschapelles và De La Bourdonnais.”

Sau sự qua đời của La Bourdonnairs vào tháng 12 năm 1840, kỳ thủ người Anh Howard Staunton đã giành chiến thắng trước một kỳ thủ Pháp, Pierre Charles Fournier de Saint-Amant, vào năm 1843. Chiến thắng này đã đưa Staunton trở thành kỳ thủ mạnh nhất thế giới thời điểm đó.

Thuật ngữ “Nhà vô địch Thế giới” được ghi nhận sớm nhất là vào năm 1845, khi Staunton được mọi người ca tụng là “Nhà vô địch Cờ vua của Anh, hay … Nhà Vô Địch Cờ Vua Thế giới”. Cho đến năm 1848, các giải vô địch thế giới đều là các trận đấu được sắp xếp riêng giữa các kỳ thủ. Do đó, các kỳ thủ cũng phải kiếm tiền tài trợ dưới dạng tiền đặt cược của những người đam mê bộ môn cờ vua và muốn đặt cược vào một kỳ thủ họ yêu thích.

Giai Đoạn II – Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới & Nhà Vô Địch Cờ Vua Thế Giới Đầu Tiên (1850 – 1886)

Một cột mốc quan trọng trong lịch sử cờ vua là Giải cờ vua London năm 1851, đây là giải cờ vua quốc tế đầu tiên được tổ chức bởi Staunton. Giải đấu được diễn ra dưới dạng một loạt các trận đối đầu 1-1 giữa các kỳ thủ cho tới vòng cuối. Người chiến thắng thuyết phục chung cuộc là kỳ thủ người Đức Adolf Anderssen sau khi đánh bại Staunton 4-1 trong trận bán kết, giúp Anderssen trở thành kỳ thủ hàng đầu thế giới lúc bấy giờ.

Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy ông đã được hoan nghênh rộng rãi với tư cách nhà vô địch ở thời điểm đó, thậm chí sau đó tên ông không được đề cập đến trong cuốn sách về giải đấu của Staunton mặc dù vào năm 1893, Henry Bird đã truy tặng lại danh hiệu nhà vô địch cờ vua thế giới đầu tiên cho Anderssen vì chiến thắng của mình.

Năm 1858, Anderssen bị đánh bài một cách quyết đoán trong trận đấu với kỳ thủ người Mỹ Paul Morphy (7-2, 2 hòa ). Trong các năm 1858-59, Morphy đã đấu các trận đấu với một số kỳ thủ hàng đầu và dễ dàng đánh bại tất cả. Tuần báo Harper (25 tháng 9 năm 1858) và The American Union (ngày 09 Tháng 10 năm 1858) ca ngợi ông là nhà vô địch thế giới, nhưng một bài viết trong Harper Weekly (ngày 09 Tháng 10 năm 1858; do CH Stanley viết) tỏ ra không chắc chắn về việc có nên mô tả trận đấu Morphy- Harrwitz như một giải vô địch thế giới hay không. Tuy nhiên, khi Morphy trở về Mỹ vào năm 1859, ông đột ngột từ giã Cờ vua để lại nhiều sự tiếc nuối cho những người hâm mộ bộ môn này. Nhiều người vẫn coi ông là nhà vô địch thế giới cho đến khi ông qua đời vào năm 1884. Việc ông đột ngột rút lui khỏi cờ vua khi đang ở đỉnh cao khiến ông được biết đến là “the pride and sorrow of chess” – “niềm tự hào và nỗi buồn của cờ vua”.

Sau khi Morphy từ giã cờ vua, Anderssen một lần nữa được coi là kỳ thủ năng nổ nhất thế giới, danh tiếng được ông củng cố thêm khi giành chiến thắng mạnh mẽ tại giải cờ vua London 1862.

Năm 1866, Wilhelm Steinitz đánh bại Anderssen trong gang tấc với một trận đấu 8-6 (0 hòa). Steinitz tiếp tục khẳng định vị thế của mình với tư cách là kỳ thủ hàng đầu bằng chiến thắng trước Johanness Zukertort năm 1872 (7-1, 4 hòa), vô địch giải cờ vua Vienna 1873 và thắng một trận đấu trước Joseph Henry Blackburne với tỷ số 7-0 (0 hòa) vào năm 1876.

Tuy nhiên, ngoài trận đấu với Blackburne, Steinitz không chơi trận cờ vua nào giữa các giải đấu Vienna năm 1873 và 1882. Trong thời gian đó, Zukertort nổi lên như một hiện tượng cờ vua sau khi vô địch giải cờ vua Paris 1878. Zukertort sau đó đã vô địch thêm giải cờ vua London 1883 với cách biệt 3 điểm đầy thuyết phục trước gần như mọi kỳ thủ hàng đầu thế giới, trong đó Steinitz về nhì. Steinitz và Zukertort sau đó được công nhận là hai kỳ thủ xuất sắc nhất thế giới và trận đấu giữ hai người này do đó diễn ra, Giải vô địch cờ vua thế giới 1886, Steinitz giành chiến thắng.

Có một số cuộc tranh luận về việc nên xác định ngày Steinitz là nhà vô địch thế giới kể từ chiến thắng trước Anderssen năm 1866, hay từ chiến thắng trước Zukertort năm 1886. Trận đấu năm 1886 rõ ràng đã được thống nhất là dành cho chức vô địch thế giới, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy Steinitz được coi là nhà đương kim vô địch. Cũng không có bằng chứng nào về việc Steinitz được gọi là nhà vô địch thế giới sau khi đánh bại Anderssen vào năm 1866.

Có ý kiến cho rằng Steinitz không thể tuyên bố như vậy khi Morphy còn sống (Morphy chết năm 1884). Một số chuyên gia xác nhận Steinitz là nhà vô địch thế giới trong những năm 1870, sớm nhất là sau trận với Zukertort đầu tiên vào năm 1872. Sau đó, vào năm 1879, người ta lập luận rằng Zukertort là nhà vô địch thế giới, vì Morphy và Steinitz không hoạt động. Nhưng sau này trong sự nghiệp của mình, ít nhất là từ năm 1887, Steinitz xác định niên đại của mình từ trận đấu năm 1866 và các nguồn ban đầu như New York Times năm 1894; Emanuel Lasker năm 1908; Reuben Fine năm 1952 cũng viết như vậy.

Nhiều nhà bình luận hiện đại chia thời đại của Steinitz thành “’không chính thức” từ năm 1866 đến năm 1886 và “chính thức” sau năm 1886. Theo tính toán này, trận đấu đầu tiên của Giải vô địch thế giới là vào năm 1886, và Steinitz là nhà vô địch cờ vua thế giới chính thức đầu tiên.

Các Nhà Vô Địch Cờ Vua Thế Giới Chính Thức Trước FIDE (1886 – 1946)

Các trận đấu giành chức vô địch được tiến hành không chiến thức trong suốt phần còn lại của thế kỷ 19 và nửa đầu thế kỷ 20. Hầu hết các trận đấu được diễn ra dưới dạng thách đấu. Khi một kỳ thủ muốn thử thách và cảm thấy bạn thân đủ mạnh, kỳ thủ đó sẽ tìm kiếm những sự hỗ trợ tài chính từ bên ngoài qua nhà tài trợ hoặc tự bỏ tiền túi để tổ chức trận đấu và gửi lời thách thức tới nhà đương kim vô địch thế giới. Nếu người thách đấu giành chiến thắng, anh ta sẽ trở thành nhà vô địch thế giới mới. Giai đoạn này không có hệ thống phân cấp trình độ chính thức.

Tuy nhiên, hệ thống này đã cơ bản tạo ra các nhà vô địch là những kỳ thủ mạnh nhất trong thời đại của họ. Những kỳ thủ giữ danh hiệu vô địch thế giới cho đến Thế chiến II là Steinitz, Emanuel Lasker, José Raúl Capablanca, Alexander Alekhine và Max Euwe, mỗi người trong số họ đều đánh bại đương kim vô địch trước đó trong một trận đấu theo cơ chế của hệ thông nói trên.

Thời Đại của Wilhelm Steinitz (1886–1894)

Steinitz đã bảo vệ thành công danh hiệu thế giới của mình trước Mikhail Chigorin năm 1889, Isidor Gunsberg năm 1891, và lại Chigorin năm 1892. Năm 1887, Đại hội cờ vua Mỹ bắt đầu xây dựng các quy định về việc tiến hành các cuộc thi vô địch thế giới trong tương lai. Steinitz ủng hộ nỗ lực này, vì anh ấy nghĩ rằng mình đã quá già để có thể trở thành nhà vô địch thế giới. Đề xuất phát triển qua nhiều hình thức (như Steinitz đã chỉ ra, một dự án như vậy chưa từng được thực hiện trước đây), và dẫn đến giải đấu năm 1889 ở New York để chọn ra người thách đấu cho Steinitz, giống như các Giải đấu ứng viên gần đây.

Hai cầu thủ trẻ mạnh mẽ nổi lên vào cuối những năm 1880 và đầu những năm 1890 là Siegbert Tarrasch và Emanuel Lasker. Tarrasch có kết quả giải đấu tốt hơn vào thời điểm đó, nhưng Lasker mới là người có thể quyên tiền để thách thức Steinitz. Lasker thắng trận đấu năm 1894 và kế nhiệm Steinitz là nhà vô địch thế giới tiếp theo.

Thời Đại của Emanuel Lasker (1894–1921)

Lasker giữ danh hiệu này từ năm 1894 đến năm 1921, thời gian lâu nhất (27 năm) so với bất kỳ nhà vô địch nào trước đó. Ông thắng trong trận lượt về với Steinitz năm 1897, và sau đó không bảo vệ danh hiệu của mình trong mười năm, trước khi chơi bốn lần bảo vệ danh hiệu trong bốn năm. Lasker thoải mái đánh bại Frank Marshall năm 1907 và Siegbert Tarrasch năm 1908. Năm 1910, ông suýt mất danh hiệu trong một trận đấu ngắn với Carl Schlechter, mặc dù điều kiện chính xác của trận đấu này là một bí ẩn. Sau đó, ông đã đánh bại Dawid Janowski trong trận tranh tài bất bình đẳng nhất trong lịch sử vào năm 1910.

Vào ngày 27 tháng 6 năm 1920, Lasker từ chức để ủng hộ Capablanca vì những chỉ trích công khai về các điều khoản của ông trong các trận thách đấu, đặt Capablanca làm người kế nhiệm. Một số nhà bình luận đặt câu hỏi về quyền đặt tên cho người kế nhiệm của Lasker; Amos Burn cũng đưa ra ý kiến phản đối tương tự nhưng đồng quan điểm với việc Lasker từ bỏ danh hiệu. Capablanca lập luận rằng, nếu nhà vô địch thoái vị, danh hiệu phải thuộc về kẻ thách thức vì bất kỳ sự sắp xếp nào khác sẽ không công bằng đối với kẻ thách thức. Lasker sau đó đồng ý chơi một trận đấu với Capablanca vào năm 1921, tuyên bố rằng, nếu thắng, ông sẽ từ chức danh hiệu để các võ sư trẻ tuổi tranh giành nó. Capablanca đã thắng trận đấu năm 1921 của họ một cách dễ dàng.

Thời Đại của Capablanca, Alekhine & Euwe (1921–1946)

Sau khi thất bại trong nỗ lực đầu tiên của mình để thương lượng một trận tranh tài với Lasker (1911), Capalanca đã soạn thảo các quy tắc về việc thực hiện các trận tranh chức vô địch trong tương lai. Các quy định này đã được đồng ý bởi các cầu thủ hàng đầu khác tại giải đấu Saint Petersburg năm 1914, bao gồm cả Lasker, và được chấp thuận tại Đại hội Mannheim vào cuối năm đó.

Những quy tắc chính là: nhà vô địch phải chuẩn bị để bảo vệ danh hiệu của mình mỗi năm một lần; trận đấu được phân thắng bại bởi người chơi nào thắng sáu hoặc tám ván trước (nhà vô địch có quyền chọn); tiền đặc cọc ít nhất là 1.000 bảng Anh (khoảng 100.000 bảng Anh theo điều kiện hiện tại).

Sau những xung đột xung quanh trận đấu năm 1921 với Lasker, vào năm 1922, nhà vô địch thế giới mới Capablanca đã đề xuất “Quy tắc Luân Đôn”: người chơi đầu tiên thắng sáu trận sẽ thắng trận đấu; các phiên chơi sẽ được giới hạn trong 5 giờ; giới hạn thời gian sẽ là 40 lần di chuyển trong 2 giờ rưỡi; nhà vô địch phải bảo vệ danh hiệu của mình ttrong vòng một năm kể từ khi nhận được lời thách đấu từ một kỳ thủ được công nhận; nhà vô địch sẽ quyết định ngày diễn ra trận đấu; nhà vô địch không bắt buộc phải chấp nhận một thách thức với hầu bao dưới 10.000 đô la Mỹ (khoảng 150.000 đô la theo điều kiện hiện tại); 20% số tiền sẽ được trả cho người nắm giữ danh hiệu và phần còn lại được chia 60% cho người chiến thắng trận đấu, 40% cho người thua cuộc.

Trận đấu duy nhất diễn ra theo những quy tắc đó là Capablanca vs Alekhine vào năm 1927, mặc dù đã có suy đoán rằng hợp đồng thực tế có thể có điều khoản “dẫn trước hai trận”. Alekhine, Rubinstein và Nimzowitsch đều đã thách thức Capablanca vào đầu những năm 1920 nhưng chỉ có Alekhine mới có thể huy động được 10.000 đô la Mỹ mà Capablanca yêu cầu và chỉ trong năm 1927. Capablanca đã rất thất vọng trước kẻ thách thức mới.

Trước khi trận đấu diễn ra, hầu như không ai đặt niềm tin Alekhine sẽ giành chiến thắng, nhưng Alekhine đã vượt qua kỹ năng thiên bẩm của Capablanca bằng khả năng và sự chuẩn bị kỹ càng (đặc biệt là phân tích khai cuộc sâu, điều đã trở thành dấu ấn của hầu hết các kiện tướng cờ vua tương lai). Ngay sau khi giành chiến thắng, Alekhine tuyên bố sẵn sàng cho Capablanca thi đấu trận lượt về với điều kiện Capablanca đáp ứng các yêu cầu của “Quy tắc Luân Đôn”.

Alekhine dễ dàng giành 2 chiến thắng trên bàn cờ vua trước Efim Bogoljubov vào các năm 1929 và 1934. Năm 1935, Alekhine bất ngờ bị đánh bại bởi Max Euwe người Hà Lan, một kỳ thủ nghiệp dư từng là giáo viên dạy toán. Alekhine đã thắng một cách thuyết phục trong trận tái đấu vào năm 1937. Chiến tranh thế giới thứ hai tạm thời ngăn cản bất kỳ trận tranh đai thế giới nào tiếp theo, và Alekhine vẫn là nhà vô địch thế giới cho đến khi qua đời vào năm 1946.

Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới của FIDE (1948 – 1993)

FIDE – Liên Đoàn Cờ Vua Quốc Tế

Những nỗ lực để thành lập một liên đoàn cờ vua quốc tế được thực hiện vào thời điểm diễn ra các giải đấu St.Petersburg 1914, Mannheim 1914 và Gothenburg 1920. Vào ngày 20 tháng 7 năm 1924, những người tham gia giải đấu ở Paris đã thành lập FIDE như một liên đoạn cờ vua quốc tế.

Các đại hội của FIDE vào các năm 1925 và 1926 bày tỏ mong muốn được tham gia quản lý Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới. FIDE phần lớn hài lòng với “Qy tắc Luân Đôn” nhưng có ý kiến rằng yêu cầu về số tiền 10.000 đô la là không thể thực hiện được và kêu gọi Capablanca đi đến thỏa thuận với các kỳ thủ hàng đầu thế giới để sửa đổi quy tắc. Vào năm 1926, về nguyên tắc, FIDE đã quyết định tạo ra danh hiệu “Champion of FIDE” – “Nhà vô địch của FIDE” và vào năm 1928, thông qua trận đấu Bogoljubow – Euwe sắp diễn ra (Bogoljubow thắng) để giành “Chức vô địch FIDE”.

Alekhine đã đồng ý tổ chức các trận đấu giành chức vô địch thế giới trong tương lai dưới sự bảo trợ của FIDE, ngoại trừ việc anh ta sẽ chỉ chơi với Capablanca bằng các điều kiện tương tự đã điều chỉnh cho trận đấu của họ vào năm 1927. Mặc dù FIDE muốn tổ chức một trận đấu giữa Alekhine và Bogoljubow, nhưng điều đó đã không thành công và danh hiệu “Nhà vô địch của FIDE” lặng lẽ biến mất sau khi Alekhine giành chiến thắng trong trận đấu vô địch thế giới năm 1929 mà chính anh và Bogoljubow đã sắp xếp.

Trong khi đàm phán về trận tái đấu tại Giải vô địch thế giới năm 1937 với Alekhine, Euwe đề xuất rằng nếu anh ta giữ được danh hiệu, FIDE sẽ quản lý đề cử những người thách thức trong tương lai và cả việc tiến hành các trận đấu tranh chức vô địch. FIDE đã cố gắng từ năm 1935 để đưa ra các quy tắc về cách lựa chọn những người thách thức và các đề xuất khác nhau của nó đã được một số bên ủng hộ.

Giải Vô Địch Cờ Vua AVRO

Trong khi họ đang tranh luận về các thủ tục vào năm 1937 và Alekhine và Euwe đang chuẩn bị cho trận tái đấu vào cuối năm đó, Liên đoàn Cờ vua Hoàng gia Hà Lan đã đưa ra đề xuất về một giải đấu siêu hạng (AVRO) gồm các nhà cựu vô địch và những ngôi sao đang lên nên được tổ chức để chọn ra người thách đấu tiếp theo. FIDE từ chối đề xuất này và ở lần thử thứ hai, họ đã đề cử Salo Flohr là người thách thức chính thức.

Euwe sau đó tuyên bố rằng: nếu anh ta giữ được đai trước Alekhine, anh ta sẵn sàng gặp Flohr vào năm 1940 nhưng anh ta bảo lưu quyền sắp xếp một trận tranh vô địch vào năm 1938 hoặc 1939 với José Raúl Capablanca, người đã mất đai vào tay Alekhine năm 1927. Nếu Euwe để mất chức vào tay Capablanca thì quyết định của FIDE nên được tuân theo và Capablanca sẽ phải đấu với Flohr vào năm 1940. Hầu hết các kỳ thủ cờ vua đều ủng hộ mạnh mẽ đề xuất siêu giải đấu của Hà Lan và phản đối các quy trình của ủy ban được FIDE.

Trong khi sự rắc rối này vẫn chưa được giải quyết, Euwe mất danh hiệu vào tay Alekhine; giải đấu AVRO năm 1938 do Paul Keres vô địch theo luật hòa, với Reuben Fine xếp thứ hai; Capablanca và Flohr ở các vị trí cuối cùng. Sự bùng nổ của Chiến tranh thế giới thứ hai năm 1939 đã dừng cuộc tranh cãi.

Sự ra đời của Giải Vô Địch Thế Giới FIDE (1946 -1948)

Trước năm 1946, nhà vô địch thế giới mới được quyết định bởi chiến thắng trong trận tranh đai với nhà vô địch cũ. Tuy nhiên, cái chết của Alexander Alekhine vào năm 1946 đã tạo ra một khoảng trống khiến quy trình không thể thực hiện được. Tình hình trở nên rất rối ren, nhiều kỳ thủ và các chuyên gia được kính trọng đã đưa ra các giải pháp khác nhau. FIDE nhận thấy rất khó để tổ chức các cuộc thảo luận về cách giải quyết giữa các quốc gia vì các vấn đề về tiền bạc và đi lại khá khó khăn sau khi Thế chiến II kết thúc đã khiến nhiều quốc gia không thể cử đại diện tham gia.

Vì chưa có thông tin xác thực nào được công bố, các tạp chí về cờ vua đã đưa ra rất nhiều đồn đoán, làm tình hình ngày càng trở nên rối ren. Việc Liên Xô từ lâu đã từ chối gia nhập FIDE chẳng ích gì khi mà đến thời điểm này rõ ràng là khoảng một nửa số ứng cử viên đáng tin cậy là công dân Liên Xô. Liên Xô nhận ra rằng họ không thể bỏ qua các cuộc thảo luận về giải vô địch thế giới đang bị bỏ trống, vào năm 1947, họ đã gửi một bức điện xin lỗi vì sự vắng mặt của đại diện Liên Xô và yêu cầu Liên Xô có đại diện trong các cuộc thảo luận của FIDE trong tương lai.

Giải pháp cuối cùng rất giống với đề xuất ban đầu của FIDE và với đề xuất do Liên Xô đưa ra (đạo diễn bởi Mikhail Botvinnik). Giải đấu AVRO năm 1938 được sử dụng làm cơ sở cho Giải đấu Vô địch năm 1948. Giải đấu AVRO quy tụ tám người chơi, theo đánh giá chung, đó là những kỳ thủ giỏi nhất thế giới vào thời điểm đó. Hai trong số những người tham gia AVRO – Alekhine và cựu vô địch thế giới – José Raúl Capablanca – đã chết; nhưng FIDE quyết định rằng chức vô địch nên được trao cho người chiến thắng trong một giải đấu vòng tròn, trong đó sáu người tham gia khác tại AVRO sẽ đấu bốn trận với nhau.

Những người chơi này là: Max Euwe, đến từ Hà Lan; Botvinnik, Paul Keres và Salo Flohr từ Liên Xô; Reuben Fine, Samuel Reshevsky từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên, FIDE nhanh chóng chấp nhận yêu cầu của Liên Xô về việc thay thế Vasily Smyslov cho Flohr, và Fine đã bỏ học để tiếp tục theo học ngành tâm lý học, vì vậy chỉ có năm cầu thủ tham gia thi đấu. Botvinnik đã giành chiến thắng thuyết phục và trở thành nhà vô địch thế giới, kết thúc giải đấu giữa các khu vực.

Các đề xuất dẫn đến Giải đấu vô địch năm 1948 cũng quy định thủ tục mà những người thách thức cho Giải vô địch thế giới sẽ được chọn trong chu kỳ ba năm: các quốc gia liên kết với FIDE sẽ cử người chơi đến các Giải đấu khu vực (số lượng thay đổi tùy thuộc vào số lượng người chơi từng quốc gia); những người chơi giành được những vị trí cao nhất trong các giải đấu này sẽ cạnh tranh trong một Giải đấu giữa các khu vực (sau đó được chia thành hai và sau đó là ba giải đấu khi số lượng quốc gia và người chơi đủ điều kiện tăng lên nhanh chóng); những người chơi có vị trí cao nhất từ các khu vực sẽ thi đấu trong Giải đấu Ứng cử viên, cùng với bất kỳ ai đã thua trận tranh đai trước đó và đấu thủ đứng thứ hai trong Giải đấu Ứng viên ba năm trước đó. Người chiến thắng trong các Ứng cử viên sẽ đấu một trận tranh đai với nhà vô địch. Cho đến năm 1962, Giải đấu Ứng cử viên là một giải đấu vòng tròn nhiều chu kỳ.

Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới bị Chia Tách(1993 – 2006)

Từ năm 1948 đến 1993, Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới đều được FIDE quản lý và tổ chức.

Thời Kỳ của Karpov & Kasparov (1975–1993)

Karpov sau khi trở thành nhà vô địch thế giới mới đã khẳng định sự xứng đáng của mình cho danh hiệu này với một chuỗi thành công trong giải đấu từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 80. Ông đã bảo vệ danh hiệu của mình hai lần trước Viktor Korchnoi của Liên Xô cũ, lần đầu tiên tại Baguio, Philippines, vào năm 1978 (6–5 với 21 trận hòa) sau đó tại Merano năm 1981 (6–2, với 10 trận hòa). Cuối cùng, ông đã mất chức vô địch vào năm 1985 vào tay Garry Kasparov, người có phong cách chiến thuật năng nổ trái ngược hẳn với phong cách của Karpov.

Hai người họ đã đấu với nhau 5 trận vô địch thế giới cực kỳ gần nhau, Giải vô địch cờ vua thế giới 1984 (kết thúc một cách tranh cãi mà không có kết quả với Karpov dẫn đầu +5 −3 = 40), Giải vô địch cờ vua thế giới 1985 (trong đó Kasparov giành danh hiệu, 13–11), Giải vô địch cờ vua thế giới 1986 (Kasparov thắng sít sao, 12½ – 11½), Giải vô địch cờ vua thế giới 1987 (hòa 12–12, Kasparov giữ nguyên danh hiệu) và Giải vô địch cờ vua thế giới 1990 (lại thắng sít sao Kasparov, 12½ – 11½). Trong 5 trận đấu, Kasparov và Karpov đã chơi 144 trận với 104 trận hòa, 21 trận thắng trước Kasparov và 19 trận thắng trước Karpov.

Hiệp Hội Cờ Vua Chuyên Nghiệp Quốc Tế – PCA Ra Đời

Năm 1993, Nigel Short đã phá vỡ sự thống trị của Kasparov và Karpov bằng cách đánh bại Karpov trong trận bán kết dành cho các ứng cử viên, sau đó là Jan Timman trong trận chung kết, qua đó giành quyền thách đấu Kasparov để giành danh hiệu. Tuy nhiên, trước khi trận đấu diễn ra, cả Kasparov và Short đều phàn nàn về sự tham nhũng và sự thiếu chuyên nghiệp của FIDE trong việc tổ chức trận đấu, và tách khỏi FIDE để thành lập Hiệp hội Cờ vua Chuyên nghiệp (PCA). Đáp lại, FIDE tước đai của Kasparov và tổ chức trận tranh đai vô địch giữa Karpov và Timman. Kasparov đánh bại Short trong khi Karpov đánh bại Timman, và lần đầu tiên trong lịch sử có hai nhà vô địch Cờ vua thế giới.

Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới được Thống Nhất (2006 – nay)

FIDE và PCA từng tổ chức các giải đấu tranh vô địch vào các năm 1993-1996 với nhiều kỳ thủ cùng tham gia thi đấu ở cả hai giải. Kasparov và Karpov đều giành chiến thắng trong các giải đấu họ tham gia. Trong giải PCA, Kasparov đã đánh bại Viswanathan Anand trong Giải vô địch cờ vua thế giới PCA 1995. Trong khi đó Karpov đánh bại Gata Kamsky trong trận chung kết Giải vô địch cờ vua thế giới FIDE 1996.

Đã có các cuộc thảo luận cho trận đấu tái hợp giữa Kasparov và Karpov vào năm 1996–97, nhưng không thành công. Ngay sau chức vô địch năm 1995, PCA chững lại, và Kasparov không có cách nào để chọn người thách đấu tiếp theo. Năm 1998, ông thành lập Hội đồng Cờ vua Thế giới, tổ chức một trận đấu giữa Alexei Shirov và Vladimir Kramnik. Shirov đã giành chiến thắng, tuy nhiên ông đã không thể tham gia một trận đấu với Kasparov và sau đó Shirvov đã bị loại khỏi các cuộc đàm phán.

Kế hoạch cho một trận đấu giữa Kasparov – Anand năm 1999 hoặc 2000 cũng bị phá vỡ, và Kasparov đã tổ chức một trận đấu với Kramnik vào cuối năm 2000. Kramnik đã giành chiến thắng với hai trận thắng, mười ba trận hòa và không để thua. Vào thời điểm đó, chức vô địch được gọi là Giải vô địch cờ vua thế giới Braingames, nhưng Kramnik sau đó tự gọi mình là Nhà vô địch cờ vua thế giới cổ điển.

Trong khi đó, FIDE đã quyết định loại bỏ hệ thống Giải đấu Liên khu vực và Ứng cử viên, thay vào đó sẽ tổ chức một sự kiện cờ vua loại trực tiếp lớn, trong đó một số lượng lớn các kỳ thủ thi đấu ngắn hạn với nhau chỉ trong vài tuần (xem FIDE World Chess Championship 1998). Các trận đấu chớp nhoáng được sử dụng để giải quyết các mối quan hệ vào cuối mỗi hiệp, một thể thức mà một số người cảm thấy trận đấu không có chất lượng cao nhất: Kasparov đã từ chối tham gia các sự kiện này, Kramnik cũng vậy sau khi anh giành được danh hiệu Cổ điển vào năm 2000.

Trong lần đầu tổ chức vào năm 1998, nhà vô địch Karpov được đặc cách vào thẳng trận chung kết, nhưng sau đó nhà vô địch phải vượt qua vòng loại như các kỳ thủ khác. Karpov đã bảo vệ danh hiệu của mình vào năm 1998, nhưng đã từ chức để phản đối các quy định mới vào năm 1999. Alexander Khalifman đã giành chức vô địch thế giới FIDE năm 1999, Anand năm 2000, Ruslan Ponomariov năm 2002 và Rustam Kasimdzhanov năm 2004. Đến năm 2002, không chỉ có hai nhà vô địch thế giới như trước, mà Kasparov đã vô địch một loạt các giải đấu lớn sau khi mất danh hiệu vào năm 2000 – càng khiến cho sự nhầm lẫn về việc ai là Nhà vô địch Thế giới nổ ra.

Vào tháng 5 năm 2002, đại kiện tướng người Mỹ Yasser Seirawan đã lãnh đạo tổ chức “Thỏa thuận Praha” để thống nhất lại chức vô địch thế giới. Kramnik đã tổ chức một giải đấu dành cho các ứng cử viên (sau đó Peter Leko đã giành chiến thắng vào năm 2002) để chọn ra người thách đấu cho mình. Người ta quyết định rằng Kasparov sẽ đấu với nhà vô địch FIDE (Ponomariov) cho danh hiệu FIDE, và người chiến thắng trong trận đấu này sẽ đấu với người chiến thắng trong trận Kramnik-Leko để giành danh hiệu thống nhất. Tuy nhiên, các trận đấu gặp khó khăn về tài chính và tổ chức. Trận Kramnik-Leko đã không diễn ra cho đến cuối năm 2004 (nó đã được bốc thăm, vì vậy Kramnik vẫn giữ được danh hiệu của mình).

Trong khi đó, FIDE chưa bao giờ tổ chức được một trận đấu với Kasparov với nhà vô địch FIDE 2002 Ponomariov, hoặc nhà vô địch FIDE 2004 Kasimdzhanov. Vì quá chán nản với hoàn cảnh này, Kasparov từ giã cờ vua vào năm 2005, khi đó ông vẫn đứng số 1 thế giới. Ngay sau đó, FIDE bỏ thể thức loại trực tiếp ngắn cho Giải vô địch thế giới và công bố Giải vô địch cờ vua thế giới 2005, một giải đấu vòng tròn đôi được tổ chức tại San Luis, Argentina giữa tám kỳ thủ hàng đầu thế giới. Tuy nhiên Kramnik khẳng định rằng danh hiệu của anh ấy sẽ chỉ được quyết định trong một trận đấu và từ chối tham gia. Kỳ thủ Veselin Topalov người Bulgaria đã giành chiến thắng thuyết phục và các cuộc đàm phán bắt đầu cho một trận Kramnik-Topalov để thống nhất danh hiệu vô địch thế giới.

Giải vô địch cờ vua thế giới 2006 là trận tái đấu giữa Topalov và Kramnik. Sau nhiều tranh cãi, Kramnik đã giành được chiến thắng. Kramnik đã trở thành Nhà vô địch Cờ vua Thế giới thống nhất đầu tiên kể từ năm 1993 Kasparov tách khỏi FIDE để thành lập PCA. Trận đấu này và tất cả các chức vô địch tiếp theo cho đến hiện tại đều do FIDE quản lý.

Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới – Thể Thức Tổ Chức

Kể từ năm 1948, giải vô địch thế giới chủ yếu hoạt động theo chu kỳ hai hoặc ba năm, với 4 giai đoạn:

1. Giải khu vực: các giải đấu giữa các khu vực khác nhau để giành quyền đại diện khu vực.
2. Giải đấu Ứng cử viên: Từ năm 1948 đến năm 1993, giải đấu duy nhất giành quyền đấu giải Ứng viên là Giải khu vực. Kể từ năm 2005, Giải khu vực chủ yếu được thay thế bằng World Cup. Tuy nhiên, các sự kiện vòng loại bổ sung cũng đã được thêm vào: FIDE Grand Prix, một loạt các giải đấu giới hạn cho 20 kỳ thủ hàng đầu thế giới; và giải Grand Swiss. Ngoài ra, một số ít người chơi đôi khi đủ điều kiện trực tiếp cho các Ứng cử viên bằng cách đạt thành tích cao trong giải các năm trước.
3. Giải đấu Ứng viên là một giải đấu để chọn người thách đấu. Trong những năm qua, nó đã thay đổi về quy mô (từ 8 đến 16 người chơi) và định dạng (một giải đấu, một tập hợp các trận đấu hoặc kết hợp cả hai). Kể từ 2013, nó luôn là một giải đấu tám người chơi, thi đấu vòng tròn hai lượt.
4. Trận đấu tranh chức vô địch giữa nhà vô địch và kẻ thách thức.

Có một vài ngoại lệ đối với hệ thống này:

• Trong các chu kỳ 1957 và 1960, một quy tắc tồn tại cho phép nhà vô địch tái đấu nếu anh ta thua trận tranh chức vô địch, dẫn đến các trận đấu năm 1958 và 1961. Ngoài ra còn có các trận tái đấu một lượt vào các năm 1986 và 2008.
• Có nhiều sự thay đổi trong giai đoạn phân chia danh hiệu thế giới từ năm 1993 đến năm 2006. FIDE xác định chức vô địch bằng một giải đấu loại trực tiếp từ năm 1998 đến năm 2004, và bằng một giải đấu tám người chơi vào năm 2005; trong khi giải vô địch thế giới Cổ điển không có vòng loại vào năm 2000, và chỉ có một giải đấu Ứng viên trong năm 2004.
• Trận đấu một lượt để thống nhất lại chức vô địch thế giới được tổ chức vào năm 2006.
• Chức vô địch thế giới năm 2007 được xác định bởi một giải đấu tám người, thay vì một trận đấu.

Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới – Giá Trị Cốt Lõi

Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới là giải đấu có lịch sử và truyền thống lâu đời. Bên cạnh số tiền thưởng khổng lồ dành cho người chiến thắng, danh hiệu nhà vô địch cũng là ước mơ của biết bao kỳ thủ đã bén duyên và đam mê bộ môn thể thao trí tuệ này.

Giải đấu đã quy tụ những kiện tướng cờ vua xuất sắc nhất và tạo nên những trận đấu mãn nhãn siêu phẩm. Đây là sân chơi mang tầm cỡ quốc tế mà bất kỳ kỳ thủ nào cũng muốn được một lần ghi tên mình vào bảng vàng vinh dự. Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới đồng thời là một phần vô cùng quan trọng trong toàn bộ lịch sử ra đời và phát triển của cờ vua.

Tạm kết, Giải Vô Địch Cờ Vua Thế Giới được coi là giải đấu đáng xem nhất dành cho những người đam mê cờ vua. Với lịch sử phát triển nhiều biến động và thể thức tổ chức đã được đúc kết qua nhiều thời kỳ, giải đấu chắc chắn sẽ ngày càng mở rộng quy mô và trở thành sân chơi tốt nhất dành cho tất cả các kỳ thủ trên toàn thế giới.